Η Παλαιά Αθωνιάδα.

Αθωνιάδα Ακαδημία  (1998)

Ο άλλοτε μαθητής του Ευγενίου Βούλγαρη και γνωστός λόγιος Ιώσηπος Μοισιόδακας, σχολάρχης στο Ιάσιο στα 1769 έγραφε:

«Μιά βολή όμματος θλιβερά επ΄εκείνη τη πολυκροτουμένη Σχολή του Άθωνος, η συμφορά και η ερημία της οποίας, ώστε να ομιλήσω τοιουτοτρόπως, έτι και νύν αχνίζει ενώπιον ημών. Που ο κλεινός Ευγένιος, που η πολυπληθής χορεία των μαθητών, ήτις εν χαρά της Ελλάδος πάσης συνεκρότει ένα Ελικώνα νέων Μουσών και μουσοτρόφων! Εφυγαδεύθη εκείνος, εφυγαδεύθη αυτή. Βροντή νεμέσεως επέπεσε και εσκόρπισε διδάσκοντας και διδασκομένους και η οικοδομική εκείνη, υπέρ της οποίας ο τοσούτος θρούς εν τη βασιλευούση και εν εν τη λοιπή Ελλάδι, κατήντησε οίμοι! η κατοικία, η φωλέα των κοράκων!

Μονή Βατοπεδίου  (2001)

Τίποτε δεν δύναται να υπάρξη ποιητικότερον

ασκητηρίου θεμελιωμένου επί αλιπλήκτου βράχου.

Φώτης Κόντογλου--Πρωινός τηλέγραφος (1926)

Ο Καστοριανός Θωμάς Μανδακάσης που δίδαξε στη Σχολή Κυρίτζη Καστορίας από το 1767-1770 υπήρξε κι΄αυτός μαθητής του Ευγένιου Βούλγαρη στη Κοζάνη. Ο Δάσκαλος Ευγένιος Βούλγαρης και οι δύο μαθητές του θεωρούνται οι πρωτοπόροι της πρώτης φάσης του νεοελληνικού διαφωτισμού:
Διαφωτισμός είναι η έξοδος του ανθρώπου από την ανωριμότητά του για την οποία ο ίδιος είναι υπεύθυνος. Ανωριμότητα είναι η αδυναμία να μεταχειρίζεσαι το νου σου χωρίς την καθοδήγηση ενός άλλου. Είμαστε υπεύθυνοι γι΄αυτή την ανωριμότητα, όταν η αιτία της βρίσκεται  όχι στην ανεπάρκεια του νου, αλλά στην έλλειψη αποφασιστικότητας και θάρρους να τον μεταχειριζόμαστε χωρίς την καθοδήγηση ενός άλλου. Sapere aude! Έχε θάρρος να μεταχειρίζεσαι το δικό σου νου! τούτο είναι το έμβλημα του Διαφωτισμού.

*Τα λήμματα της Βικιπαίδειας με μπλε σημάνσεις είναι δικά μου.