Ο Καρλ Μαρξ και η εποχή του. Αποικιοκρατία και ο μετέπειτα ώριμος καπιταλισμός

• Ο Καρλ Μαρξ ιδιαίτερα στη σταλινική Ρωσία και σε μικρότερο βαθμό στην Κίνα του Μάο είχε αγιοποιηθεί, ενώ σε ολόκληρο σχεδόν τον υπόλοιπο κόσμο θεωρούνταν όργανο του σατανά. Δεν του αξίζει ούτε η μια ούτε η άλλη μεταχείριση, γιατί ούτε δαίμονας ήταν ούτε άγιος και το έργο του δεν είναι ούτε ευαγγέλιο ούτε ανάθεμα. Ανήκει στην μακρά σειρά απόψεων για την οικονομία που διαδοχικά αποσαφήνισαν, φώτισαν και ερμήνευσαν τον κόσμο για λογαριασμό μας και όπως όλα τα  άλλα μεγάλα έργα στα ράφια μας, δεν στερείται λαθών.

Ο πρώτος τόμος του κεφαλαίου με υπότιτλο
η κριτική της πολιτικής οικονομίας  του
Καρλ Μαρξ  έκδοσης 1867. Ο τέταρτος
τόμος για την υπεραξία εκδόθηκε το 1909
μετά το θάνατό του από τον  Κάουτσκυ.*

Ουδέποτε θα κατανοήσουμε  την ανάλυση της προβληματικής του Καρλ Μαρξ αν προηγουμένως δεν  περιηγηθούμε  με κάθε λεπτομέρεια στο ιστορικό, οικονομικό και κοινωνικό περιβάλλον του 19ου αιώνα , όταν ο Μαρξ διαμόρφωνε τη σκέψη του. Το  Φεβρουάριο του 1848 μαζί με τον Φρέντερικ  Ένγκελς εξέδωσαν το κομμουνιστικό Μανιφέστο, ένα κήρυγμα συνένωσης όλων των προλετάριων του κόσμου ενάντια στο καπιταλιστικό σύστημα που προέβλεπε την κατάρρευσή του. Ήταν η χρονιά που σημειώνονταν η τρίτη εξέγερση στη Γαλλία, ενώ στο Βερολίνο στήνονταν οδοφράγματα  Ανάλογες εξεγέρσεις σημειώθηκαν κυρίως στο Βέλγιο, στην Ιταλία, στην Πράγα και στη Βιέννη.  Διακόσια χρόνια πριν, στην Αγγλία, ο Όλιβερ Κρόμβελ έκανε τη δική του επανάσταση με αποτέλεσμα ο βασιλιάς Κάρολο Α΄ να καρατομηθεί. Παρά ταύτα και σήμερα η Αγγλία  διατηρεί το βασιλικό θεσμό. Που άραγε να οφείλεται  αυτή η διαφορετικότητα!  Απλά οι επαναστάτες βιάζονται, ενώ η αποκατάσταση και η βελτίωση της οικονoμικής και κοινωνικής ανέλιξης των πολιτών απαιτεί χρόνο. Οι Λατίνοι λέγανε  η φύση δεν κάνει άλματα (Natura non facit saltum). Επιπρόσθετα, παρά το γεγονός,  πενήντα χρόνια πριν τη γαλλική επανάσταση πεφωτισμένοι ηγέτες της Ευρώπης, όπως ο Φρειδερίκος Β΄ της Γερμανίας και η Μαρία Θηρεσία στην Αυστροουγγαρία πήραν δραστικά μέτρα  υπέρ των πολιτών καταργώντας τα βασανιστήρια, απονέμοντας δικαιοσύνη στους αγρότες, καθιερώνοντας  ένα σύστημα υγείας και εκπαίδευσης,  δεν κρίθηκαν όλα αυτά αρκετά και η κεντρική κυρίως Ευρώπη μπήκε στη δίνη λαϊκών εξεγέρσεων. Το σημαντικότερο όμως γεγονός είναι ότι ήδη από το 1850, που ο Μαρξ τότε ήταν 32 ετών, τέθηκε σε λειτουργία η πρώτη μηχανή ύφανσης με αποτέλεσμα να προκληθούν στρατιές ανέργων. Η ανάπτυξη της τεχνολογίας ήταν αδιαμφισβήτητο γεγονός και ποτέ οι μετέπειτα μαρξιστές δεν  το αντιμετώπισαν ως υποκατάστατο του ανθρώπινου μόχθου αλλά  υπέλαβαν αυτό το γεγονός ως στοιχείο εκμετάλλευσης από την άρχουσα τάξη .

 Όπως όμως και να έχει το πράγμα είτε τα μέσα της παραγωγής κοινωνικοποιηθούν χωρίς ιδιοκτησιακό καθεστώς** είτε οι καπιταλιστές (κεφαλαιούχοι) και όχι κεφαλαιοκράτες που είναι διαφορετική έννοια έχουν το πρώτο χέρι η αποθεματοποίηση των ετοίμων προϊόντων, όπως ενδύματα και υποδήματα συνεχώς αυξάνονταν προκαλώντας ένα αδιέξοδο για τη διάθεσή τους. Η αναζήτηση πρώτων υλών, όπως σίδερο και κάρβουνο, η διάθεση των συσσωρευμένων ετοίμων προϊόντων και  η επένδυση των υπεραποταμιεύσεων  των εργοστασιαρχών  δεν ήταν ούτε είναι  ένα ιδεολογικό γεγονός, αλλά μια πραγματική ανάγκη. Έτσι άρχισε ένας τιτάνιος αγώνας για την κατάκτηση της Αφρικής. Ήταν αρχή της γένεσης του ιμπεριαλισμού, (Imperialism -Hobson) όπως γλαφυρά μας το αναλύει στο σχετικό του έργο ο Άγγλος οικονομολόγος  Τζον Χόμπσον  (John A. Hobson) (1916).

Στο πρώτο τόμο του κεφαλαίου του ο Μαρξ περιγράφει μια φοβερή εργάσιμη ημέρα στην Αγγλία, όπου παιδιά αντικαθιστούν  τον πατέρα τους για να επιβλέπουν τις μηχανές κατά τη διάρκεια της νύχτας με αμοιβή ακόμα και  μισού καρβελιού χωρίς βούτυρο. Η εξάπλωση των μαρξιστικών  ιδεών ανησύχησε το δυτικό κόσμο. Πέραν του ατλαντικού στις ΗΠΑ ήδη από το 1890  καθιερώνεται με νόμο (Sherman Antitrust Act)  επί προεδρίας  του Βενιαμίν Χάρισον που ήταν μάλιστα και ρεμπουπλικάνος αντιμονοπωλιακή πολιτική. Στη Ελλάδα επί κυβερνήσεως*** Ιωάννη Μεταξά ενεργοποιούνται οι νόμοι για 8ωρη εργασία, ασφαλιστικό σύστημα  (IKA) και υποχρέωση καταβολής κατωτέρου ημερομισθίου. Είναι πλέον η εποχή του ώριμου καπιταλισμού.

*Ο Καρλ Κάουτσκι άσκησε έντονη κριτική στο Λένιν και τον Τρότσκι πριν ακόμα ολοκληρωθεί η οκτωβριανή επανάσταση του 1917 εκδίδοντας και το γνωστό βιβλίο του  Η δικτατορία του προλεταριάτου (1917).
**Στην Κίνα που επιβιώνει το κομμουνιστικό σύστημα διατηρείται ένα είδος μικροΐδιοκτησίας.
***Γράφω επί κυβερνήσεως Μεταξά γιατί ο Μεταξάς ήταν κοινοβουλευτικός πρωθυπουργός δηλαδή δεν κατέλαβε την εξουσία πραξικοπηματικά, όπως έγινε μετά τριάντα ένα χρόνια. Εκείνη τη χρόνια το 1936 είχαν αποβιώσει  ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Δεμερτζής αλλά και ο Παναγής Τσαλδάρης, ο Κονδύλης, ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου και ο Μεταξάς ως αντιπρόεδρος της κυβέρνησης ορίστηκε από το βασιλιά πρωθυπουργός.  Τρεις μήνες μετά τα αιματηρά γεγονότα  στις αρχές Μαΐου του 1936 στη Θεσσαλονίκη δηλ. στις 6 Αυγούστου 1936 ο Μεταξάς προέβη σε αναστολή μερικών βασικών άρθρων του συντάγματος.
 *  Το λήμμα στη βικιπαίδεια   Καρλ Κάουτσκι είναι δικόbμου.